STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH W PARAFII
Parafia rzymskokatolicka
p.w. św. Kingi
w Kowalach
15.08.2024 r.
SPIS TREŚCI
STANDARD 1 - Organizacja w parafii bezpiecznego środowiska dla małoletnich. 6
STANDARD 4 – Zapewnienie pomocy osobom pokrzywdzonym. 10
STANDARD 6 – Zasady obowiązujące w środowisku parafialnym 12
STANDARD 8 – Zasady udostępniania standardów i ich ewaluacji. 19
WSTĘP
Niniejsze „Standardy Ochrony Małoletnich w Parafii” są spełnieniem obowiązku, który nakłada polskie prawo (Ustawa z dnia 28.07.2023 r. o zmianie Ustawy Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. 2023 poz. 1606) m.in. na organizatorów rozwoju duchowego małoletnich i opieki nad nimi oraz osoby dopuszczone do takiej działalności z małoletnimi.
Parafia jako część Kościoła lokalnego funkcjonuje przede wszystkim, aby wierni katolicy określonego terenu otrzymywali w jej ramach pomoc duchową, służącą ich duchowemu rozwojowi. Temu służy organizowanie kultu Bożego (udzielanie sakramentów, wspólna modlitwa) jak i dodatkowe spotkania wiernych w ramach grup duszpasterskich oraz kierownictwa duchowego. Parafia obejmuje wszystkich wiernych, w tym małoletnich, wobec których posługujący duchowni i świeccy mają obowiązek wprowadzenia i umocnienia ducha wiary. Małoletni korzystają z udzielanych im sakramentów, przychodzą z dorosłymi lub sami na wspólne modlitwy, a także biorą udział w formacyjnych spotkaniach i wyjazdach parafialnych. Małoletni również mogą brać czynny udział w organizowaniu i przebiegu duszpasterstwa parafialnego. Duszpasterstwo parafialne zazwyczaj odbywa się w miejscowym kościele parafialnym i budynkach parafialnych, ale także w innych miejscach np. kaplice, oratoria, podczas pielgrzymek i innych wyjazdów.
Specyfiką duszpasterstwa parafialnego jest to, iż parafia jest z zasady wspólnotą wspólnot, stąd też pierwszymi odpowiedzialnymi za duchowy rozwój dziecka są jego rodzice, a parafia jako wspólnota jest środowiskiem ułatwiającym to zadanie.
Specyfiką parafii jest to, iż stanowi część wspólnoty wiernych zgromadzonych w ramach diecezji pod duszpasterskim przewodnictwem biskupa diecezjalnego. Parafia jest zasady wspólnotą terytorialną, ograniczającą się do danej miejscowości lub osiedla, ale otwartą również na wiernych spoza parafii. W związku z mobilnością mieszkańców wspólnota parafialna może składać się zarówno z wiernych dobrze siebie znających, jak z wiernych anonimowych, pojawiających się jedynie okazyjnie w miejscu duszpasterstwa. Z reguły parafianie odwiedzają kościół parafialny przy okazji niedzielnej Mszy św., ale są także i tacy, którzy codziennie korzystają z miejscowego duszpasterstwa. Na czele parafii stoi proboszcz, mianowany przez biskupa diecezjalnego, którym jest zawsze kapłan. Mogą mu pomagać inni duchowni (wikariusze, księża do pomocy duszpasterskiej, diakoni) a także wierni świeccy pełniący różne funkcje we wspólnocie parafialnej, zarówno funkcje techniczne jak i formacyjne. Parafia zatem do przede wszystkim ludzie, ponad to działania duszpasterskie i inne integrujące miejscową wspólnotę, ale to także wymiar materialny w postaci budynków i majątku parafialnego.
W takiej wspólnocie parafialnej małoletni są zarówno odbiorcami jak i aktywnymi uczestnikami życia duchowego. Wchodzą oni mniej lub bardziej w relacje z dorosłymi (duchownymi i świeckimi) oraz innymi małoletnimi w ramach duszpasterstwa, stąd istnieje obowiązek przede wszystkim moralny zadbania o ich bezpieczeństwo duchowe i fizyczne, aby środowisko parafialne stało się dla nich okazją do duchowego wzrostu, eliminując we wszelki możliwy sposób niebezpieczeństwo jakiejkolwiek przemocy. Bezpieczeństwo małoletnich w ramach duszpasterstwa wpływa zarówno na kształt ich relacji ze wspólnotą Kościoła, poszczególnymi osobami, ale także w sposób istotny na relację z Bogiem.
Parafia jako wspólnota religijna, biorąc pod uwagę Boże przykazanie o miłości bliźniego jak siebie samego winna zadbać z motywów religijnych o to, by środowisko parafialne było miejscem, gdzie każdy małoletni może czuć się bezpiecznie oraz znaleźć adekwatną pomoc w rozwoju religijnym.
Niniejsze Standardy Ochrony Małoletnich są konkretyzacją prawa państwowego i mają za zadanie pomóc w tym, co jest przed wszystkim obowiązkiem moralnym ludzi wierzących.
SŁOWNIK POJĘĆ
Animator – osoba dorosła lub małoletnia, prowadząca bieżącą formację duchową grupy parafialnej w ramach duszpasterstwa parafialnego.
Duchowny – osoba wyświęcona przez biskupa do posługi duszpasterskiej (biskup, prezbiter/kapłan/ksiądz, diakon)
Grupa parafialna – część członków parafii zgrupowanych ze względu na jednakową formację, wspólny cel, własną duchowość, posiadający swojego opiekuna i animatorów.
Opiekun grupy – duchowny czuwający nad prawidłową formacją grupy parafialnej.
Parafia – wspólnota wiernych na danym terenie pod przewodnictwem proboszcza, ustanowiona i podległa biskupowi diecezjalnemu.
Personel parafialny – osoby świeckie spełniające różne funkcje w bieżącej organizacji parafii (bez względu na rodzaj zatrudnienia i wynagrodzenie). Są to m.in. kościelny, konserwator, organista, kancelistka, gospodyni na plebani, osoba sprzątająca itp.
Plebania – część pomieszczeń parafialnych przeznaczona dla codziennego funkcjonowania duchownych.
Pomieszczenia duszpasterskie – pomieszczenia, w których odbywają się spotkania grup duszpasterskich i duchownych ze świeckimi w ramach duszpasterstwa, a także pomieszczenia służące kultowi Bożemu i załatwianiu spraw biurowych.
Proboszcz – kapłan mianowany przez biskupa diecezjalnego odpowiedzialnym za prowadzenie parafii.
Przemoc - Przemoc to intencjonalne działanie lub zaniechanie jednej osoby wobec drugiej, które wykorzystując przewagę sił narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując cierpienia i szkody fizyczne bądź psychiczne.
Wikariusz – ksiądz mianowany przez biskupa diecezjalnego do zwyczajnej pomocy proboszczowi w duszpasterstwie parafialnym.
Wyjazd parafialny – wszystkie formy zorganizowanych przez parafię wyjazdów dla parafian, wyjść, pielgrzymek. Mogą w nich uczestniczyć osoby spoza parafii.
Zakrystia – pomieszczenie lub zespół pomieszczeń służących przygotowaniu i przebiegowi nabożeństw kościelnych.
STANDARD 1 - Organizacja w parafii bezpiecznego środowiska dla małoletnich.
- w niniejszej parafii został opracowany i wprowadzony w życie wewnętrzny dokument (Standardy Ochrony Małoletnich), w którym zawarta jest polityka ochrony przebywających tam dzieci i osób dorosłych zgodnie z obowiązującymi standardami wyznaczonymi zarówno przez dokumenty państwowe jak i wskazania wynikające z Wytycznych Kościoła katolickiego w Polsce i Archidiecezji Gdańskiej
- w przygotowaniu wewnętrznego dokumentu uczestniczą zaangażowani świeccy, a także dzieci.
- w parafii działa Zespół ds. Prewencji oraz wyznaczona jest tzw. osoba zaufania.
- polityka ochrony dotyczy szczegółowych zasad bezpieczeństwa i sposobów
ochrony przebywających tam małoletnich, czyli:
-
rekrutacji personelu parafialnego i animatorów i ich szkolenie;
-
bezpiecznych relacji pomiędzy duchownymi, personelem parafialnym, animatorami a małoletnimi;
-
bezpiecznych relacji pomiędzy małoletnimi;
-
bezpiecznego korzystania z internetu i mediów elektronicznych;
-
zasady ochrony wizerunku i danych osobowych;
-
sposobu reagowania w parafii na przypadki podejrzenia, że dziecko doświadcza przemocy i zasad prowadzenia rejestru interwencji;
-
pomocy osobom pokrzywdzonym.
- standardy ochrony są dostępne w parafii i podane do publicznej wiadomości na stronie internetowej
STANDARD 2 – Zasady osobowej odpowiedzialności za zapobieganie przemocy wobec małoletnich i reagowanie na przypadki takiej przemocy.
-
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PROBOSZCZA:
- kieruje całokształtem prewencji i reagowania na przemoc wobec małoletnich na terenie parafii i podczas wyjazdów parafialnych,
- w zależności od potrzeb wyznacza osobę odpowiedzialną za prewencję bądź zespół osób,
- decyduje o dopuszczeniu danej osoby do pracy z małoletnimi po wcześniejszym sprawdzeniu jej w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (z dostępem ograniczonym) i przyjęciu zaświadczenia o niekaralności bądź innych odpowiednich oświadczeń,
- przyjmuje od w/w osoby aktualne zaświadczenie o niekaralności z Rejestru Karnego i inne oświadczenia w przypadku braku rejestru karnego w państwie pochodzenia dopuszczanej osoby,
- przechowuje jako informacje poufne wydruki z Rejestru i zaświadczenia dostarczone przez w/w/ osoby,
- szkoli duchownych, personel parafii i animatorów w zakresie profilaktyki i reagowaniu na przemoc wobec małoletnich, albo wyznacza odpowiednią osobę do szkoleń,
- obowiązkowo przyjmuje oświadczenie od w/w osób o przeszkoleniu i przechowuje je w aktach osobowych,
- udostępnia w odpowiednich miejscach niniejsze Standardy, w pomieszczeniach i na stronie internetowej,
- przyjmuje zgłoszenia o dokonanej przemocy wobec małoletnich lub podejrzanych zachowaniach oraz według uznania mianuje odpowiednią osobę przyjmującą zgłoszenia o przemocy i podaje jej dane do publicznej wiadomości w parafii i podczas wyjazdów,
- zgłasza osobiście lub według uznania mianuje osobę zgłaszającą odpowiednim służbom podejrzenie dokonania przestępstw określonych w rozdz. XIX Kodeksu Karnego (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości) oraz w zakresie art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,
- sporządza notatkę o przyjęciu zgłoszenia przypadku przemocy wobec małoletnich lub według uznania mianuje do tego odpowiednią osobę,
- przechowuje jako poufne notatki o zgłoszeniu przemocy,
- mianuje osobę lub zespół osób w celu odpowiedniej pomocy osobie pokrzywdzonej w poważnych przypadkach,
- współpracuje z osobą odpowiedzialną za prewencję w Archidiecezji Gdańskiej i uczestniczy w odpowiednich szkoleniach,
- dba o ochronę danych osobowych zgodnie z zarządzeniami Inspektora ds. Danych Osobowych Archidiecezji Gdańskiej
- osobiście zgłasza Delegatowi Arcybiskupa Gdańskiego ds. ochrony dzieci i młodzieży przestępstwa na te seksualnym wobec małoletnich dokonane przez miejscowych duchownych.
-
ODPOWIEDZIALNOŚĆ INNYCH DUCHOWNYCH, PERSONELU PARAFII I ANIMATORÓW:
- współpraca z Proboszczem w całokształcie profilaktyki antyprzemocowej i reagowaniu na przemoc,
- przekazywanie Proboszczowi lub osobie wyznaczonej zgłoszeń o podejrzeniu przemocy,
- uwrażliwianie małoletnich na potrzebę bezpieczeństwa i przeciwdziałaniu przemocy,
- przekazywanie proboszczowi lub wyznaczonej osobie informacji o podejrzeniu w/w/ przestępstw,
- poszanowanie osobowej godności małoletnich,
- przestrzeganie zasad zachowania wobec małoletnich, umieszczonych w niniejszych Standardach.
STANDARD 3 – Sposób działania w przypadku zaistniałej przemocy, zgłoszeniu o przemocy lub wystąpieniu niewłaściwych zachowań.
- osoba przyjmująca zgłoszenie przemocy wobec małoletniego, czy to od osoby dorosłej, czy też od małoletniej w sposób zdroworozsądkowy ocenia czy jest to sprawa poważna czy nie,
- w przypadku sprawy błahej sama zaradza sytuacji,
- w przypadku sprawy niewątpliwie poważnej, lub wątpliwości co do jej istoty zgłasza to proboszczowi lub osobie wyznaczonej do przyjmowania zgłoszeń,
- w przypadku podejrzenia przestępstw świadek lub osoba przyjmująca zgłoszenia przekazuje informację Proboszczowi lub osobie wyznaczonej do informowania służb o podejrzeniu dokonania przestępstwa,
- w przypadkach poważnych Proboszcz lub osoba wyznaczona ma obowiązek odnotowania przypadku i dalszego procedowania, min. przekazania sprawy odpowiednim służbom. W notatce jest zamieszczona informacja o ewentualnym przekazaniu sprawy innym, kompetentnym osobom z zaznaczeniem ich personaliów i daty przekazania,
- gdyby istniało podejrzenie lub pewność co do przestępczego zachowania duchownego wobec osoby małoletniej Proboszcz zgłasza przypadek do Delegata ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży,
- gdyby wyrządzona szkoda wobec małoletniego była poważna, należy w sposób systemowy przejść do zaradzenia przemocy i możliwej pomocy osobie poszkodowanej, w porozumieniu z rodziną, psychologiem i ewentualnie innymi specjalistami,
- w przypadku przemocy rówieśniczej proboszcz organizuje odpowiednie działania w środowisku małoletnich uświadamiające szkodliwość przemocy i sposób jej przeciwdziałania,
- w przypadku podejrzenia dokonania przemocy wobec małoletniego przez duchownego, animatora lub innego pracownika parafii Proboszcz profilaktycznie odsuwa tę osobę od pracy z daną osobą małoletnią lub wszystkimi małoletnimi, zależnie od charakteru sprawy,
- naczelną zasadą w ocenie działań przemocowych, profilaktyki i przeciwdziałaniu przemocy winien być zdrowy rozsądek, posługujący się przepisami prawa państwowego i kościelnego oraz zasadą proporcjonalności, a także ogólnie pojęte dobro małoletnich.
STANDARD 4 – Zapewnienie pomocy osobom pokrzywdzonym.
- każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać przyjęta z szacunkiem i uważnie wysłuchana.
- w przypadku wystąpienia faktycznej krzywdy parafia, z racji swej roli duchowej i społecznej, w miarę potrzeby zapewnia pomoc osobie pokrzywdzonej,
- osoba skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy, z której może skorzystać na terenie parafii lub poza nią,
- parafia posiada, o ile to możliwe, kontakty do zaufanych osób, takich jak np.: kierownik duchowy, psycholog, kurator sądowy, lekarz, pracownik opieki społecznej, a także lokalnych organizacji specjalizujących się w pomocy małoletnim, aby zapewnić pokrzywdzonemu pełną pomoc duchową i fizyczną,
- w przypadkach szczególnych Proboszcz organizuje zespół kompetentnych osób w celu adekwatnej pomocy pokrzywdzonemu małoletniemu w zależności od źródła przemocy,
- w przypadku, gdy osobą krzywdzącą jest duchowny, pracownik parafii lub animator Proboszcz jak najszybciej odseparowuje osobę krzywdzącą od małoletniego,
- jeśli krzywdzicielem jest duchowny to pokrzywdzony nie powinien być obciążony kosztami pomocy specjalistycznej,
- jeśli osoba skrzywdzona należała do jakiejś grupy parafialnej, również inni uczestnicy tej grupy otrzymują pomoc duszpasterską i ewentualnie psychologiczną,
- jeśli osobą skrzywdzoną jest dziecko, pomoc powinna otrzymać również jego rodzina,
- parafianie powinni być we właściwy sposób poinformowani o tym, co się wydarzyło, jeśli to konieczne i sprawa jest publiczna, przy zachowaniu zasady ochrony dobrego imienia osoby skrzywdzonej, a także osoby krzywdzącej, jeśli sprawa nie jest udowodniona,
- jeśli zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kanonicznym, osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z procedurami zawartymi w Wytycznych KEP.
- jeśli zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba zgłaszająca otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.
- wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.
STANDARD 5 – Sposób postępowania z osobami oskarżonymi o przestępstwo seksualne i przemoc wobec małoletniego.
- gdy do wspólnoty parafialnej należą osoby, które są oskarżone o różne przestępstwa bądź mają wyrok w zawieszeniu, lub też wróciły do środowiska po odbytym wyroku, lub ich ara uległa zatarciu, to mimo wszystko nie powinny one pracować z małoletnimi, natomiast powinny zostać objęte pomocą duszpasterską,
- w sytuacji, gdy oskarżonym o przemoc lub krzywdzącym jest małoletni, należy współpracować z jego rodzicami lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i potrzebne. Ich również dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską,
- w sytuacji, gdy osobą oskarżoną jest duchowny lub osoba konsekrowana, należy zastosować się do wskazań uzyskanych od biskupa miejsca lub przełożonych. Wobec takiej osoby powzięte zostają kroki przewidziane przez Wytyczne KEP,
- gdy osobą oskarżoną jest pracownik parafii lub animator, należy odsunąć taką osobę od podejmowanej pracy na czas wyjaśnienia sprawy lub do czasu decyzji prokuratury oraz objąć ją opieką duszpasterską.
- w procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również zadbać o zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy,
- w przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną potwierdzone, a oskarżenie znane było osobom postronnym, należy przekazać im informację o niewinności oskarżonego w formie komunikatu biskupa miejsca lub delegata.
STANDARD 6 – Zasady obowiązujące w środowisku parafialnym
-
POSTĘPOWANIE NIEDOPUSZCZALNE
- Naruszenie integralności psychofizycznej: przemoc fizyczna i psychiczna, kary cielesne, uszkodzenie ciała, cyberprzemoc;
- Stosowanie przemocy psychicznej: poniżanie, upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowanie;
- Wszelkie formy wykorzystywania seksualnego;
- Tolerowanie zachowań innych osób noszących znamiona wykorzystania osób małoletnich, a zwłaszcza seksualnego;
- Ingerencja w sferę intymną na płaszczyźnie fizycznej, psychicznej, czy chociażby werbalnej. W sytuacjach wyjątkowych, gdy małoletni, ze względu na ograniczenia wiekowe lub zdrowotne, nie jest w stanie samodzielnie wykonać czynności higienicznych lub innych o naturze osobistej (toaleta, mycie się, przebieranie), pomocy udziela opiekun faktyczny, z zachowaniem zasad ochrony intymności małoletniego;
- Nagrywanie małoletnich lub wykonywać zdjęć ingerujących w strefę intymną;
- Naruszenie prawa osoby małoletniej do prywatności, naruszenie czci, honoru i dobrego imienia, ujawnienie informacji uzyskanych w warunkach poufności;
- Naruszenie dóbr osobistych. Są to w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość różnego typu;
- Upublicznianie wypowiedzi i wizerunku osób małoletnich bez zgody rodziców lub opiekunów;
- Częstowanie małoletnich alkoholem, papierosami, środkami psychoaktywnymi, oraz tolerowanie ich używania;
- Pozostawanie pod wpływem alkoholu lub środków odurzających przez duchownego, opiekuna lub animatora prowadzącego zajęcia lub pełniącego opiekę nad nieletnimi;
- Nakłanianie niepełnoletniego do zachowania tajemnicy przed rodzicami lub opiekunami;
- Proponowanie indywidualnych spotkań towarzyskich z osobami małoletnimi (nawet za zgodą rodziców), zapraszanie osób małoletnich na indywidualne spotkania w mieszkaniu prywatnym;
- Indywidualne wyjazdy osoby duchownej z osobą małoletnią;
- Przewożenie osób małoletnich bez pełnoletniego opiekuna, z wyjątkiem sytuacji zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu dziecka;
- Stosowanie języka i metod przekazu treści dotyczących ludzkiej płciowości i seksualności nieadekwatnych do wieku rozwojowego dzieci i młodzieży bądź naruszających godność osób małoletnich (erotyzacja języka, wulgaryzowanie, trywializowanie przekazu, etykietowanie osób, używanie treści pornograficznych);
- Nadużycia w zakresie kontaktu fizycznego i werbalnego, czyli przekroczenie granic wyznaczonych przez kulturę, szacunek i roztropność. Normy społeczne określają akceptowalne przejawy ludzkiej serdeczności i wspólnotowości, np. uścisk dłoni, błogosławieństwo na czole, werbalna pochwała, nagroda materialna za zaangażowanie w życie parafialne, aktywny udział w zabawach i grach grupowych z odpowiednim ograniczeniem kontaktu fizycznego. Strój powinien być niegorszący i adekwatny do sytuacji. Należy respektować percepcję społeczną pewnych zachowań normalnych w danej kulturze, które jednak mogłyby budzić niepokój otoczenia dotyczący ich motywacji.
-
POSTĘPOWANIE ZALECANE
- W sytuacjach podejmowanych inicjatyw duszpasterskich z udziałem niepełnoletnich niezbędna jest właściwa współpraca z rodzicami lub opiekunami. Duszpasterz powinien uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych na udział dziecka w działaniach duszpasterskich i związaną z tym korespondencję elektroniczną oraz przemieszczanie się;
- Odpowiedzialne zachowanie w korespondencji elektronicznej i papierowej z małoletnimi, a także w mediach społecznościowych. Komunikacja elektroniczna z niepełnoletnim powinna dotyczyć tylko zagadnień duszpasterskich. Najlepiej, gdy odbywa się z oficjalnego adresu mailowego bądź z numeru telefonu instytucji. O możliwości otrzymywania takich informacji powinni mieć wiedzę rodzice lub opiekunowie prawni niepełnoletniego. Wiadomości nie powinny być wysyłane po godz. 22.00;
- Przeprowadzanie rozmów indywidualnych z osobami małoletnimi (np. w ramach kierownictwa duchowego) powinno odbywać się w pomieszczeniach służbowych (biuro parafialne; wskazane, aby na plebanii było transparentne pomieszczenie przeznaczone do rozmów duszpasterskich) – z roztropnością, co do pory i czasu trwania. Sakrament pokuty należy sprawować tylko w kościele w konfesjonale;
- Zachęca się, aby w spotkaniach duszpasterstwa dzieci brały udział osoby dorosłe (rodzice, animatorzy). Duszpasterze powinni zwracać uwagę i monitorować sposób zachowania animatorów i wychowawców wobec niepełnoletnich. Spotkania grup duszpasterskich mają charakter wspólnotowy, z uwzględnieniem właściwego traktowania podopiecznych, bez wyróżniania i podziałów;
- W przypadku organizowania wyjazdów z udziałem osób, które nie ukończyły 18 r.ż., należy stosować zasady organizacji wypoczynku oraz innych wyjazdów określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 marca 2016 roku (Dz. U. z dnia 5 kwietnia 2016 roku, poz. 452) oraz w innych przepisach prawa cywilnego w tym zakresie;
- Duchowny organizujący wyjazd z dziećmi bądź młodzieżą zobowiązany jest do weryfikacji osób pełniących funkcje wychowawców i opiekunów w rejestrze prowadzonym przez Ministerstwo Sprawiedliwości na podstawie ustawy z dnia 13 maja 2016 roku o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym; winien także uzyskać od tych osób
zaświadczenia o niekaralności, zgodnie z aktualnym stanem Krajowego Rejestru Karnego;
- Wszelkiego rodzaju wyjazdy jedno- i wielodniowe z dziećmi i młodzieżą powinny być starannie planowane i w sposób formalny dokumentowane, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii rodzaju transportu, zakwaterowania, planu dnia oraz bezpieczeństwa. Należy także zadbać o stosowne ubezpieczenia, zgodnie z wymogami prawa polskiego albo krajów, na których terytorium będą w czasie wyjazdu przebywać wychowankowie oraz ich opiekunowie. W czasie wyjazdu należy zapewnić niepełnoletnim kontakt z rodzicami lub opiekunami. Grupa wychowawców i animatorów powinna składać się zarówno z kobiet, jak i z mężczyzn, proporcjonalnie do liczby dziewcząt i chłopców w grupie. Opiekunowie nie powinni nocować w pomieszczeniu, w którym nocują niepełnoletni. Sponsorowanie jakiejkolwiek aktywności niepełnoletnich nie może być realizowane bez wiedzy i zgody rodziców lub opiekunów prawnych;
- Upoważniony do nadzoru opiekun ma obowiązek poinformowania podopiecznych o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu;
- Posiadanie wiedzy o faktycznych lub prawdopodobnych przypadkach wykorzystania seksualnego zawsze wymaga podjęcia odpowiednich działań, zgodnych z prawem kościelnym i świeckim. Kodeks karny przewiduje: „Art. 240. § 1.: Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 118a, art. 120–124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”;
- Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku, przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski, stanowią w punkcie 17.: „Mając na uwadze przepisy prawa polskiego, dotyczące złożenia zawiadomienia o przestępstwie organom ścigania, jego treścią nie mogą być w żadnym wypadku wiadomości uzyskanie z sakramentalnego forum wewnętrznego (tajemnica spowiedzi). Analogicznie należy traktować wiedzę uzyskaną w ramach kierownictwa duchowego”. Niemniej jednak również w takim przypadku należy podjąć starania, aby osobę posiadającą wiedzę na temat
wykorzystania małoletniego skłonić do zgłoszenia tego faktu w trybie, jaki pozwala na podjęcie kroków prawnych;
- W przypadku, gdy zostało się obdarzonym zaufaniem i w rozmowie ujawniono sprawę nagannego zachowania jakiejś osoby duchownej bądź osoby świeckiej zaangażowanej do pracy z dziećmi i młodzieżą w strukturach kościelnych, należy wysłuchać tej osoby ze zrozumieniem i empatią oraz postępować zgodnie z zasadami podanymi w 5 rozdziale Wytycznych KEP;
- Zgodnie z Wytycznymi KEP dotyczącymi wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia (aneks nr 1. Art. 2): „duszpasterze winni być gotowi do podejmowania rozmów i spotkań z wiernymi, zwłaszcza w pierwszym okresie po ujawnieniu nadużycia seksualnego, jakie miało miejsce w ich wspólnotach. W sposób szczególny troską duszpasterską należy objąć dzieci i młodzież”.
-
ZACHOWANIA WŁAŚCIWE W NASZYM KRĘGU KULTUROWYM.
- uścisk dłoni lub delikatne objęcie, przytulenie, pocałunki w policzek;
- delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji wsparcia, pocieszenia;
- dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;
- trzymanie się za ręce w czasie np. zabawy lub dla uspokojenia wzburzenia emocjonalnego;
- trzymanie za ręce dzieci w czasie spaceru;
- siadanie w pobliżu małych dzieci;
- podnoszenie lub trzymanie na rękach małych dzieci;
- przytulanie i branie na kolana małych dzieci za zgodą ich rodziców i najlepiej w ich obecności.
4. ZASADY DOTYCZĄCE WYJAZDÓW PARAFIALNYCH.
Zachęca się do pełnej transparentności w organizowaniu spotkań z dziećmi. Na początku roku formacyjnego w parafii należy:
- zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem prowadzonych spotkań;
- zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;
- ustalić zasady odbioru dzieci;
- ustalić zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;
- wszystkie formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku dzieci powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
- na wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych, po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasadami jego organizacji (regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają prawo do kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;
- podczas wyjazdów parafialnych opiekunowie nie powinni nocować w tym samym pomieszczeniu co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna pozostania w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie zawiadomić inną osobę dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub opiekuna prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe, organizator zawiera informację na ten temat w regulaminie. Szczególnie zadbać należy o ochronę dzieci w toaletach, łazienkach, przebieralniach czy szatniach.
STANDARD 7 – Szkolenia osób odpowiedzialnych za prewencję, duchownych, personelu parafii i animatorów.
Ochrona przed krzywdzeniem wpisana jest w misję Kościoła katolickiego powierzoną mu przez Pana. Dlatego każdy – przełożony w Kościele, osoby uczestniczące w jego misji przez pracę i zaangażowanie duszpasterskie czy pracę małoletnimi powinien posiadać potrzebną wiedzę na temat ochrony dzieci i osób bezbronnych przed przemocą i dzielić się nią z rodzicami i dziećmi.
Zakres szkoleń w temacie ochrony dzieci i osób bezbronnych oraz osoby prowadzące:
1. Wszyscy duchowni, personel parafii i animatorzy otrzymują potrzebną im wiedzę o standardach przyjętych i obowiązujących w parafii – kodeksie zachowań, procedurach związanych z interwencją i zgłoszeniem. Szkolenie może prowadzić osoba odpowiedzialna w parafii za prewencję.
2. Pracownicy i animatorzy pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne dodatkowo otrzymują potrzebną wiedzę dotyczącą:
• rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);
• rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);
• strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);
• rozmowy z dzieckiem/nastolatkiem/osobą bezbronną na temat krzywdy;
• rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych) dotyczącą przemocy;
• zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;
• innych zaleceń obowiązujących w danej placówce/miejscu duszpasterskim.
3. Każda osoba pracująca z małoletnimi powinna otrzymać zaświadczenie o udziale w szkoleniu.
4. Każda osoba pracująca z małoletnimi co pięć lat uczestniczy w jednodniowym szkoleniu z zakresu prewencji. Treść tych szkoleń przygotowana jest przez osobę odpowiedzialną w diecezji za prewencję.
5. Szkolenia prowadzą odpowiednio przygotowane oraz kompetentne w dziedzinie ochrony małoletnich, które są delegowane przez Archidiecezję do pełnienia takich zadań.
6. Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii poza wiedzą z pkt 1 i 2 powinny mieć także wiedzę na temat:
• budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła i ustaw państwowych (obecnie tzw. „Ustawa Kamilka” i Krajowy Plan Przeciwdziałania Przestępstwom Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Mało- letnich na lata 2023-2026 oraz Wytyczne KEP, dokument prewencji KEP);
• podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i przewidzianych przez Kodeks karny);
• czynników ryzyka i czynników ochronnych;
• funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek pomocowych;
• procedur ustalonych dla danej parafii.
7. Za szkolenie tych osób odpowiada osoba odpowiedzialna za prewencję w Archidiecezji Gdańskiej. Na szkolenie zaprasza osoby posiadające kompetencje potwierdzone odpowiednim dokumentem.
8. Osoby odpowiedzialne za prewencję w danej parafii uczestniczą raz w roku w spotkaniu odpowiedzialnych za prewencję w danej diecezji.
STANDARD 8 – Zasady udostępniania standardów i ich ewaluacji.
- Standardy umieszczane są w wersji papierowej w biurze parafialnym i pomieszczeniach wykorzystywanych dla duszpasterstwa osób małoletnich,
- dla osób małoletnich Standardy udostępniane są w wersji skróconej i przystosowanej do pojętności dzieci i młodzieży w pomieszczeniach przez nich używanych,
- Standardy są udostępniane rodzicom i opiekunom prawnym małoletnich
- Standardy udostępniane są osobom szkolącym się w zakresie prewencji na parafii i wszystkim osobom mającym do czynienia z małoletnim w ramach duszpasterstwa parafialnego.